انتخاب صحیح روغن گیربکس صنعتی تاثیر بسزایی در کارکرد دستگاه و طول عمر آن دارد. روغن گیربکس باعث کاهش اصطکاک می‌شود و از سایش جلوگیری میکند. همچنین، مانع از خوردگی و زنگ زدگی قطعات داخلی دستگاه مانند بلبرینگ‌ها و چرخ دنده‌ها می‌شود. در ادامه، به معرفی انواع روغن مناسب برای گیربکس‌های صنعتی خواهیم پرداخت. همچنین، مروری بر روغن مورد نیاز برای روانکاری این دستگاه‌ها خواهیم داشت.
روغن گیربکس صنعتی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
ویژگی‌های لازم برای روغن مناسب عبارتند از:
- عملکرد قوی در برابر حرارت و فشار
- ویسکوزیته مناسب
- طول عمر بالامقاومت در برابر سایش و خوردگی
- مقاومت در برابر اکسیداسیون
نکات مهم برای انتخاب روغن گیربکس صنعتی
روغن‌های صنعتی را به دو دسته معدنی و سنتتیک تقسیم می‌کنند. این دو روغن به هیچ عنوان نباید با یکدیگر ترکیب شوند، و در صورت نیاز باید از روغن‌های ترکیبی استفاده شود. معمولاً برای عملکرد بهینه و افزایش طول عمر گیربکس، روغن‌های معدنی را به ازای هر 10000 ساعت کارکرد و روغن‌های سنتتیک را به ازای هر 20000 ساعت کارکرد گیربکس تعویض می‌کنند. اگر کارایی دستگاه در محیط‌هایی با دمای بالا و یا رطوبت زیاد است، زمان تعویض روغن زودتر از ساعات گفته شده باید انجام پذیرد. شستشوی گیربکس قبل از تعویض روغن بسیار حائز اهمیت است. تمامی مراحل تعویض و میزان روغن باید مطابق با اصول و دستورالعمل شرکت سازنده آن انجام گیرد.
روغن مناسب گیربکس حلزونی
به طور کلی، گیربکس‌های حلزونی به دو دسته مکعبی و گرد دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام به حجم و نوع خاصی از روغن گیربکس نیاز دارند. پیش از راه‌اندازی گیربکس‌های حلزونی گرد، حتماً باید آن را با میزان کافی از روغن مناسب پر کنید. گیربکس‌های مکعبی (تا سایز 90) توسط شرکت‌های سازنده روانکاری می‌شوند، اما سایزهای بزرگتر این محصول باید پیش از راه‌اندازی با روغن گیربکس صنعتی مناسب پر شوند. همان‌گونه که اشاره داشتیم، علاوه بر روغن کاری هنگام راه‌اندازی دستگاه، باید به صورت دوره‌ای نیز روغن آن تعویض شود. مدت زمان مناسب برای تعویض روغن گیربکس توسط شرکت سازنده به مشتریان ارائه داده می‌شود.
جدول برند و نوع روغن مناسب گیربکس حلزونی
| برند | نام تجاری | نوع روغن |
| ESSO | S220 | روغن سینتتیک |
| SHELL | TIVELA OIL S320 | |
| CASTROL | ALPHASYN PG320 | |
| BP | ENERGOL SG-XP320 | |
| KLUBER | SYNTHESO D 220 EP | |
| MOBIL | GLYGOYLE 30 | |
| AGIP | TELIUM VSF320 | |
| ESSO | SPARTAN EP460 | روغن معدنی |
| SPARTAN EP220 | ||
| SHELL | OMALA OIL460 | |
| OMALA OIL220 | ||
| MOBIL | MOBILGEAR 634 | |
| MOBILGEAR 630 | ||
| AGIP | BLASIA 460 | |
| BLASIA 220 | ||
| BP | ENERGOL GR-XP460 | |
| ENERGOL GR-XP220 | ||
| IP | MELLANA OIL 460 | |
| MELLANA OIL 320 | ||
| CASTROL | ALPHA MAX 460 | |
| ALPHA MAX 220 | ||
| بهران | بهران بردبار 150 | |
| بهران بردبار 220 |
عددهایی که بعد از نام تجاری روغن عنوان می‌شوند، بیانگر ویسکوزیته آن است. روغن‌هایی که رقم ویسکوزیته کمتری دارند، برای کاربردهای متوسط و روغن‌هایی که رقم ویسکوزیته بیشتری دارند، برای مصارف سنگین‌تر به کار می‌روند. نکته مهم این است که برای گیربکس‌های حلزونی در شرایط معمول آب و هوایی، از روغن گیربکس صنعتی با گرید ویسکوزیته 150 و 220 استفاده می‌شود. شرکت نفت بهران یکی از تولیدکنندگان معتبر روغن گیربکس در کشور می‌باشد. علاوه بر این، شرکت‌های ایرانی دیگری مانند ایرانول، پارس و … نیز در این زمینه فعالیت چشم گیری دارند.
روغن مناسب برای گیربکس بالابر
نام دیگر روغن گیربکس بالابر واسکازین یا روغن دنده است. این روغن ها نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح بالابر ایفا می کنند. روغن گیربکس بالابر با روانکاری چرخ دنده ها و دیگر اجزای داخلی گیربکس سبب کاهش سایش و اصطکاک می شود و همچنین به خنک کاری گیربکس در زمان کارایی کمک میکند.
بیشتر بخوانید: 6 راهکار برای خنک کردن گیربکس صنعتی
معمولا برای بالابر های ساختمانی از روغن گیربکس با گرید 150 و 220 استفاده می شود. روغن گیربکس با برندهای ایرانی و خارجی گوناگونی در بازار عرضه می شود که در ادامه به بعضی از آن ها اشاره خواهی داشت.
روغن گیربکس ایرانی:
- روغن دنده ایرانول
- روغن گیربکس بهران
- روغن گیربکس پارس
روغن گیربکس خارجی:
- ESSO
- SHELL
- BP
- IP
- MOBIL
- CASTROL
جدول مقدار مناسب روغن گیربکس بالابر ساختمانی برای سایزهای متفاوت
| سایز گیربکس بالابر | مقدار روغن بر حسب لیتر |
| 110 | 1.7 |
| 150 | 3 |
| 86 | 0.87 |
| 63 | 0.32 |
| 130 | 2.3 |
| 72 | 0.5 |
به غیر از نوع ویسکوزیته و مقدار روغن گیربکس، فواصل زمانی تعویض آن نیز حائز اهمیت است و تأثیر بسزایی در عملکرد و طول عمر دستگاه دارد. بهتر است روغن دستگاه را بعد از مدت 500 تا 1000 ساعت کار تخلیه کرده و داخل آن را شستشو دهید. سپس مجدداً گیربکس را به میزان مناسب از روغن پر کنید و در فواصل زمانی منظمی آن را چک نمایید. در صورت استفاده از روغن معدنی، پس از 4000 ساعت کارکرد روغن دستگاه را تعویض کنید، اما اگر از روغن ترکیبی استفاده می‌کنید، می‌توانید بعد از 8000 ساعت کار آن را تعویض نمایید.
روغن مناسب گیربکس هلیکال
کاربرد گیربکس هلیکال بیشتر در زمینه صنایعی است که نیاز به گشتاور خروجی بالاتر، عملکرد روان و کم صدا دارند. گیربکس‌های هلیکال در چهار دسته شفت مستقیم، هلیکال آویز، هلیکال شافت موازی و بول هلیکال یا پینیون کرانویل تولید می‌شوند. هر کدام از انواع گیربکس هلیکال نیاز به روغن گیربکس صنعتی خاصی دارند که در جدول زیر به آن پرداخته‌ایم.
| ویسکوزیته | BP | MOBIL | SHELL | TOTAL | بهران |
| 220 | BP Energol GR-XP 220 | Mobil gear 630 | Shell Omala 220 | Carter EP 220 | بهران بردبار 220 |
| BP Enersyn SG-XP 220 | Mobil Glygoyle 30 | Shell Tivela S 220 | Carter SY 220 | – | |
| – | Mobil SHC 630 | Shell Omala HD 220 | – | – | |
| 150 | – | Mobil SHC 629 | Shell Omala HD 150 | Carter SH 150 | بهران بردبار 150 |
| 100 | BP Energol GR-XP 100 | Mobil gear 627 | Shell Omala 100 | Carter EP 100 | بهران بردبار 100 |
| 68-46 | – | Mobil D.T.E 13M | Shell Tellus T 32 | Equivis ZS 46 | بهران بردبار 68 |
| 32 | – | Mobil SHC 624 | – | Dacnis SH 32 | – |
| 22-15 | BP Energol HLP-HM 15 | Mobil D.T.E 11M | Shell Tellus T 15 | Equivis ZS 15 | – |
روغن مناسب گیربکس خورشیدی
بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس خورشیدی در مرحله اول بعد از 100 ساعت کارکرد می‌باشد. بعد از آن، هر 1000 ساعت کار دستگاه، روغن آن باید تعویض شود.
جدول انواع روغن مناسب گیربکس خورشیدی
| نوع روغن | BP | CASTROL | MOBIL | SHELL | TOTAL | بهران |
| روغن معدنی | Energol GR-XP 680 | Alpha SP 680 | Mobilgear XMP 680 | Omala 680 | Carter EP 680 | |
| Energol GR-XP 460 | Alpha SP 460 | Mobilgear XMP 460 | Omala 460 | Carter EP 460 | بهران بردبار 460 | |
| Energol GR-XP 320 | Alpha SP 320 | Mobilgear XMP 320 | Omala 320 | Carter EP 320 | بهران بردبار 320 | |
| Energol GR-XP 220 | Alpha SP 220 | Mobilgear XMP 220 | Omala 220 | Carter EP 220 | بهران بردبار 220 | |
| Energol GR-XP 150 | Alpha SP 150 | Mobilgear XMP 150 | Omala 150 | Carter EP 150 | بهران بردبار 150 | |
| Energol GR-XP 100 | Alpha SP 100 | Mobilgear XMP 100 | Omala 100 | Carter EP 100 | بهران بردبار 100 | |
| روغن سینتتیک | Energsyn SG-XP 680 | – | Mobil Glygoyle 680 | Tivela S 680 | Carter SY 680 | |
| Energsyn SG-XP 460 | Alphasyn PG 460 | Mobil Glygoyle 460 | Tivela S 460 | Carter SY 460 | ||
| Energsyn SG-XP 320 | Alphasyn PG 320 | Mobil Glygoyle 320 | Tivela S 320 | Carter SY 320 | ||
| Energsyn SG-XP 220 | Alphasyn PG 220 | Mobil Glygoyle 220 | Tivela S 220 | Carter SY 220 | ||
| Energsyn SG-XP 150 | Alphasyn PG 150 | Mobil Glygoyle 150 | Tivela S 150 | Carter SY 150 | ||
| – | – | Mobil Glygoyle 100 | – | – | ||
| – | – | Mobil SHC Gear 680 | – | Carter SH 680 | ||
| Energsyn EP-XF 460 | Alphasyn T 460 | Mobil SHC Gear 460 | Omala HD 460 | Carter SH 460 | ||
| Energsyn EP-XF 320 | Alphasyn T 320 | Mobil SHC Gear 320 | Omala HD 320 | Carter SH 320 | ||
| Energsyn EP-XF 220 | Alphasyn T 220 | Mobil SHC Gear 220 | Omala HD 220 | Carter SH 220 | ||
| Energsyn EP-XF 150 | Alphasyn T 150 | – | Omala HD 150 | Carter SH 150 | ||
| – | – | – | – | – |
به طور کلی، همان‌گونه که به آن پرداختیم، انتخاب روغن مناسب برای گیربکس های صنعتی و تعویض آن در فواصل زمانی استاندارد تاثیر زیادی بر عملکرد دستگاه دارد. از طرفی، هزینه‌های نگهداری از دستگاه بسیار کمتر از تعمیر یا تعویض آن‌ها می‌باشد.
