برای کسب آگاهی از مشخصات فنی و ویژگی های عملکردی موتور، سریع ترین روش پلاک خوانی الکتروموتور است. پلاک یک صفحه فلزی یا پلاستیکی است که به بدنه موتور چسبیده است و تمامی اطلاعات مربوط به دستگاه روی آن درج گردیده. اطلاعات موجود بر روی پلاک به شناخت ایرادات احتمالی و عملکرد بهینه موتور کمک می کند. این شامل مواردی مانند توان، ولتاژ، جریان، سرعت، ضریب قدرت، نوع و کلاس حفاظت موتور، دمای کارکرد و سایر ویژگی ها می باشد. استفاده از پلاک خوانی به اطمینان از عملکرد بهینه الکتروموتور در زمینههای مختلف کمک می کند. در ادامه، به شرح مفصل تمامی موارد خواهیم پرداخت.
پلاک خوانی الکتروموتور با بررسی موارد قید شده روی آن
یکی از مهارت های اساسی مهندسین برق و اتوماسیون صنعتی توانایی پلاک خوانی و استخراج اطلاعات مهم از روی پلاک الکتروموتور است. مواردی که از روی پلاک قابل شناسایی هستند شامل موارد زیر می باشند.
شرکت سازنده موتور
در ارتباط با پلاک خوانی الکتروموتور، اولین پارامتر مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد، برند آن است. بازار الکتروموتورهای داخلی و خارجی حاوی شرکت های زیادی مانند الکتروموتور موتوژن، زیمنس، جمکو، AEG و غیره است. در نظر گرفتن برند موتور میتواند اطلاعات مفیدی درباره کیفیت، عملکرد و قابلیتهای موتور فراهم کند و در انتخاب و استفاده از موتور مناسب تاثیرگذار باشد.
شماره سریال و پلاک خوانی الکتروموتور
شناسه ی منحصر به فرد هر دستگاه، شماره سریال موتور است که توسط شرکت سازنده به آن اختصاص داده می شود. با استفاده از شماره سریال، می توان نوع موتور را شناسایی و در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه، آن را تهیه نمود.
ولتاژ ورودی (V)
ولتاژ ورودی بر حسب ولت و با علامت V نشان داده میشود. ولتاژ ورودی که بر روی پلاک الکتروموتور ذکر شده است، نشاندهنده میزان کارکرد ایمن و کارآمد دستگاه می باشد.
مقدار جریان ورودی
جریان ورودی تعیین کننده میزان جریان الکتریکی موتور در حین کار می باشد. اهمیت این میزان در سربندی، سیمکشی و حفاظت مدار بسیار مهم است. جریان الکتریکی معمولاً بر حسب آمپر و با علامت A نشان داده میشود.
پلاک خوانی الکتروموتور با میزان توان آن
توان الکتروموتور در واقع، توان خروجی آن را مشخص می کند و بر حسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (KW) محاسبه می شود. این پارامتر بسیار مهم است و برای تطابق موتور با کاربرد مورد نظر بسیار حائز اهمیت می باشد.
مقدار سرعت خروجی الکتروموتور
سرعت چرخش شفت خروجی همان سرعت خروجی موتور است. این میزان بر حسب دور در دقیقه می باشد و علامت اختصاری آن (RPM) است. این فاکتور برای انتخاب دقیق تر الکتروموتور در زمینه هایی که نیاز به سرعت مشخصی دارند، بسیار حائز اهمیت می باشد.
راندمان موتور الکتریکی
راندمان موتور بیانگر قدرت آن در تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی است و به صورت درصد بیان میشود. این پارامتر اطلاعات مهمی درباره میزان بهرهوری موتور ارائه میدهد. هرچه راندمان به 100% نزدیکتر باشد، میزان مصرف برق الکتروموتور کاهش مییابد که در نتیجه در صرف هزینهها تأثیرگذار است. چهار سطح از راندمان برای موتورها وجود دارد که به شرح زیر میباشد:
- IE1: موتورهایی که راندمان آن ها کمتر از 70% است.
- IE2: موتورهایی که راندمان آن ها بین 70% تا 80% می باشد.
- IE3: موتورهایی که راندمان آن ها بین 80% تا 90% است.
- IE4: موتورهایی که راندمان آن ها بیشتر از 90% می باشد.
فرکانس موتور
فرکانس الکتروموتور که با علامت AC نشان داده می شود، نشانگر فرکانس الکتریکی است که موتور جهت کار در آن محدوده تولید شده است. فرکانس بر حسب هرتز (HZ) محاسبه می گردد. به طور معمول، در مناطق مختلف، فرکانس الکتروموتور بین 50 تا 60 هرتز بر اساس فرکانس شبکه برق تعیین میشود.
دمای الکتروموتور
در راستای فرایند پلاک خوانی الکتروموتور، کلاس عایق حرارتی موتور بیانگر حداکثر میزان دمایی است که موتور بدون مشکل می تواند با حفظ ایمنی عملکرد صحیحی داشته باشد. به تعبیر دیگر، این کلاس سطح حرارت قابل تحمل مواد عایق سیم پیچ های دستگاه را تعیین می نماید. عایق حرارتی به 5 دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
- CLASS A: شصت درجه سانتی گراد
- CLASS B: هفتاد و پنج درجه سانتی گراد
- CLASS F: صد و پنجاه و پنج درجه سانتی گراد
- CLASS H: صد و هشتاد درجه سانتی گراد
- CLASS N: دویست درجه سانتی گراد
پلاک خوانی الکتروموتور با پارامتر چرخه کاری
این فاکتور که به عنوان چرخه وظیفه نیز شناخته می شود، مدت زمان کار و شرایط بار روی موتور را نشان می دهد. چرخه کاری میزانی است که موتور بدون داغ کردن غیر استاندارد می تواند کار کند. بیشتر موتورهای موجود در بازار از نوع کار دائم هستند که با علامت (Duty S1) نشان داده می شوند. اما این موضوع به کاربرد مد نظر که می تواند کار دائم، کار متناوب و غیره باشد بستگی دارد. چرخه وظیفه با استاندارد NEMA به 10 دسته تقسیم میشود که در جدول زیر عنوان شده است.
S1 | دستگاه می تواند در بار نامی و بدون بالا رفتن دما در مدت زمان طولانی کار کند |
S2 | موتور در مدت زمان مشخصی کار می کند. مقدار زمان کار در بار نامی از مدت زمان توقف و کاهش دمای الکتروموتور کمتر است. محدوده 10، 30، 60، 90 دقیقه جهت کار توصیه می شود. |
S3 | مانند S2 می باشد با این تفاوت که دمای موتور به دمای محیط نمیرسد. به شکل درصدی از مدت زمان کار و استراحت موتور در حالت بار به طور کامل بیان می شود. طبق فرمول 100 NN+R محاسبه می گردد.
N زمان کارکرد موتور با بار کامل است (به دقیقه یا ساعت). R زمان استراحت موتور است (به دقیقه یا ساعت). به این صورت، این فرمول درصد زمانی که موتور با بار کامل کار میکند را نسبت به کل زمان (کار + استراحت) محاسبه میکند |
S4 | برای موتورهایی است که دارای چرخههای مکرر راهاندازی سنگین، کار با بار نامی و توقف با ترمز مکانیکی هستند، بدون اینکه توقف باعث افزایش دمای سیمپیچ شود. این کلاس برای کاربردهایی با نیاز به شروع و توقف مکرر مناسب است. |
S5 | کلاس کاری S5 شامل موتورهایی است که چرخههای مکرر راهاندازی سنگین، کار با بار نامی و توقف با ترمز الکتریکی دارند و تاثیر این عملیات بر افزایش دمای سیم پیچ در نظر گرفته میشود. |
S6 | برای موتورهایی است که به صورت متناوب کار میکنند و شامل دورههای کار با بار نامی و دورههای بدون بار میباشند، بدون هیچ توقفی بین دورهها. این چرخهها به صورت مداوم تکرار میشوند. |
S7 | کلاس کاری S7 برای موتورهایی است که دارای چرخههای مکرر راهاندازی مستقیم و کار با بار نامی بدون دورههای توقف هستند. در این کلاس، موتور به صورت مداوم راهاندازی میشود و با بار نامی کار میکند، بدون اینکه بین چرخهها توقفی وجود داشته باشد. |
S8 | در این گروه موتور به صورت مداوم و بدون توقف کار میکنند، و دارای چرخههای مکرر راهاندازی مستقیم و کار با بار نامی میباشند. در این کلاس، موتور به طور پیوسته راهاندازی شده و در حین کار، بار نامی را تحمل میکند بدون هیچ توقفی در دوره های کاری. |
S9 | موتورهایی که به صورت مداوم و بدون توقف کار میکنند، و دارای چرخههای مکرر راهاندازی مستقیم و کار با بار نامی هستند. در این کلاس، موتور به صورت پیوسته راه اندازی میشود و بار نامی را تحمل می کند بدون وقفه در دوره های کاری. |
S10 | در این گروه تعداد مشخصی بار و با سرعت مجزا وجود دارد. |
محدوده استاندارد دمای محیط کار موتور
این پارامتر بیشتر در کاتالوگ الکتروموتور قید می شود، اما برخی شرکت ها این اطلاعات را روی پلاک نیز درج می نمایند. دمای استاندارد محیط کار مشخص می کند که آیا دستگاه به خنک کننده مجزا احتیاج دارد یا خیر.
ضریب سرویس
در راستای مبحث پلاک خوانی الکتروموتور، ضریب سرویس یا همان سرویس فاکتور بیانگر مقدار اضافه باری است که موتور توان تحمل آن را دارد. گاهی اوقات لازم است توان خروجی موتور به بیشتر از میزان نامی خود برسد. به عبارت دیگر، ضریب سرویس تعیین کننده ضریب قابل اعمال به الکتروموتور بدون آسیب رساندن به آن می باشد.
پلاک خوانی الکتروموتور با ضریب قدرت موتور
ضریب قدرت الکتروموتور (PF) نسبت توان فعال به توان ظاهری الکتروموتور است و نشان دهنده ی کارایی استفاده از انرژی الکتریکی توسط الکتروموتور می باشد. ضریب قدرت عددی بین ۰ تا ۱ است و هر چه نزدیک تر به ۱ باشد، دستگاه کارایی بیشتری دارد. یک ضریب قدرت مثبت نشان دهنده استفاده بهینه از انرژی الکتریکی است، در حالی که یک ضریب قدرت منفی نشان دهنده انرژی اضافی است که برای تولید توان راکتیو مورد نیاز می باشد.
در این مقاله به طور مفصل 13 پارامتر مهم قید شده روی پلاک موتور الکتریکی را بررسی نمودیم. همچنین شما را با اهمیت پلاک خوانی الکتروموتورها آشنا کردیم. امیدواریم که با مطالعه آن آگاهی کافی در این زمینه کسب نمایید.