آشنایی با نحوه تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور از آنجایی حائز اهمیت است که یکی از رایج ترین مشکلات و آسیب های مرتبط با الکتروموتور به شمار می‌رود. سوختگی سیم پیچ موتورهای الکتریکی با علائم خاص خود را نشان می‌دهد و دلایل مختلفی نیز دارد. در ادامه، به شرح مفصل این موارد خواهیم پرداخت و نحوه تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور را نیز به شما آموزش خواهیم داد.
مراحل تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور
با فرض بر اینکه سیم پیچی موتور سوخته است مراحلی که در ادامه عنوان می کنیم را لازم است جهت تعویض سیم پیچی انجام دهید. باید در نظر داشته باشید که مراحل تعویض سیم پیچی الکتروموتور سه فاز، به دلیل پیچیدگی‌های بیشتری که دارد، ممکن است دشوارتر انجام شود و نیازمند تخصص بیشتری باشد. نکته مهم در این رابطه آن است که پیش از شروع تمامی اتصالات برق دستگاه را قطع نمایید.
درآوردن سیم پیچ سوخته از هسته
1. باز کردن براکت‌ها و خارج کردن روتور: ابتدا براکت‌ها را باز کرده و روتور را به دقت از موتور خارج کنید. این کار باعث می‌شود تا به سیم پیچ‌ها و استاتور دسترسی پیدا کنید.
2. جدا کردن نخ بندی و عایق بندی یک سمت استاتور: نخ بندی و عایق بندی یک سمت استاتور را به دقت جدا کنید تا فضای کافی برای انجام تعمیرات فراهم شود.
3. قطع سیم پیچ‌ها از شیارهای استاتور: با استفاده از قلم و چکش، یا دستگاه هیلتی، سیم پیچ‌ها را از قسمت شیارهای استاتور قطع کنید. در سمت دیگر موتور، بدون اینکه نخ بندی را باز کنید، سیم پیچ‌ها را با استفاده از قلم قطع نمایید. در این مرحله مقاله انواع سیم پیچی موتور سه فاز می‌تواند کمک کند تا اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید.
4. خارج کردن سیم پیچ‌های باقیمانده از شیارهای استاتور: پس از قطع سیم پیچ‌ها، با کمک گوه (مانند پیچ کولری) و چکش، سیم پیچ‌های باقیمانده در داخل شیارهای استاتور و عایق‌های موجود در اسلات‌ها را با استفاده از انبر خارج کنید.
5. سوزاندن عایق‌ها و مواد باقیمانده: برای از بین بردن عایق‌ها و سایر مواد به جا مانده از سیم پیچ‌ها، از مشعل استفاده کنید یا استاتور را درون کوره قرار دهید. این عمل باعث می‌شود که مواد باقیمانده به طور کامل از بین بروند.
6. پاکسازی شیارهای استاتور: پس از سوزاندن مواد باقیمانده، با استفاده از گوه، شیارهای استاتور را به دقت پاکسازی و تخلیه نمایید. در این بخش، باید دقت کنید که شعله به شکل یکنواخت به تمامی سطح مقطع استاتور اعمال شود. اگر تنها دمای یک بخش از استاتور افزایش یابد، ممکن است استاتور آسیب ببیند و تاب بردارد، که در نهایت می‌تواند باعث از دست رفتن تقارن استاتور و کاهش عملکرد آن شود.
نکات مهم
- در حین انجام این مراحل، باید از ابزارهای مناسب و با دقت استفاده کنید تا آسیب به سایر قسمت‌های موتور وارد نشود.
- این فرآیند نیازمند دقت بالا و تجربه کافی است، بنابراین در صورتی که مهارت لازم را ندارید، بهتر است از یک تکنسین متخصص برای انجام این کار کمک بگیرید.
عایق‌گذاری استاتور
مرحله بعدی تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور، عایق گذاری استاتور است. به طور کلی، عایق‌های سیم پیچ در انواع مختلفی با توجه به میزان بار و حرارت موتور استفاده می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
- عایق مایلر: این عایق از نوع پلاستیکی است و در مقایسه با دیگر عایق‌ها از توان کمتری برخوردار می‌باشد. از عایق مایلر برای موتورهای کوچک 5.5 کیلووات استفاده می‌شود. همچنین این عایق‌ها برای کف یا روی شیار استاتور به کار می‌روند.
- عایق پرشمان: پرشمان نوعی عایق کاغذی است که در فرایند تولید با روغن خاصی حرارت می‌بیند. این عایق در برابر حرارت‌های غیر مستقیم دارای مقاومت بالایی است. به طور معمول در موتورهایی که به صورت دو طبقه سیم پیچی می‌شوند و در طبقه دوم شیار یا پیشانی کلاف‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- عایق نومکس آلمان: عایق نومکس از توانایی تحمل حرارت بالا برخوردار است که میزان توان آن به 350 درجه سانتیگراد در حرارت‌های غیر مستقیم می‌رسد. این موتورها بیشتر برای موتورهای سنگین (15 کیلووات به بالا) مورد استفاده قرار می‌گیرند و با سایزهای گوناگونی به بازار عرضه می‌شود.
- عایق نومکس چینی: این عایق شباهت زیادی به نومکس آلمان دارد، با این تفاوت که از کیفیت پایین‌تری برخوردار می‌باشد. از نومکس چینی برای موتورهایی با توان 5.5 تا 15 کیلووات استفاده می‌شود.
پس از انتخاب نوع عایق، به مراحل عایق‌گذاری استاتور می‌پردازیم:
1. طول و عمق شیارهای استاتور را با استفاده از خط کش یا کولیس اندازه‌گیری کنید. توجه داشته باشید که طول برش‌های عایق باید حدود 2 سانتیمتر بزرگتر از طول شیار باشد. دقت به این مسئله از آنجایی حائز اهمیت است که در دو سمت عایق باید یقه‌هایی ایجاد شود تا ورق عایق درون شیار استاتور جابجا نشود.
2. همچنین، عرض برش‌های عایق نیز باید دو برابر ارتفاع اسلات‌ها باشد. توجه کنید که عایق نباید از سطح شیار استاتور بالاتر باشد.
3. اکنون که با دقت به سایز و اندازه‌ها شابلون ساخته شد، به تعداد شیارهای هسته عایق آماده کنید.
4. در این بخش، دو طرف عایق‌ها را به اندازه یک سانتیمتر تا بزنید تا یقه‌ها ایجاد شده و در داخل اسلات ثابت بمانند.
5. زمان قرار دادن عایق در داخل اسلات، دقت کنید که مرکز عرضی کاغذ درست کف شیار قرار گیرد و ارتفاع هر دو طرف آن با هم برابر باشد.
بوبین‌پیچی و کلاف‌گذاری موتور
در ادامه مبحث تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور، به بویین پیچی و کلاف‌گذاری موتور طبق نکاتی که در ادامه عنوان می‌شود، می‌پردازیم.
1. به طور کلی، آماده‌سازی کلاف‌های سیم‌پیچ توسط دستگاهی به نام بویین پیچ یا کلاف پیچ شکل می‌گیرد که با استفاده از آن می‌توان تعداد دورهای کلاف را مشخص نمود. نکته مهم در این رابطه آن است که هر کلاف باید با تعداد دور و طول معینی ساخته شود.
2. دستگاه بویین پیچ از دو قالب برخوردار است که به کمک آن می‌توان طول گام کلاف را مشخص نمود. گام کلاف‌ها در دو صورت مساوی و یا متحدالمرکز می‌توانند باشند که در نوع متحدالمرکز، هر سیم‌پیچ نسبت به سیم‌پیچ قبلی خود، دو گام بزرگتر است. غالباً هر کلاف سیم‌پیچ از بیش از یک پیچک برخوردار می‌باشد.
3. توجه داشته باشید که هنگام جای‌گذاری کلاف‌ها، دو سر سیم‌پیچ‌ها باید به طرف قسمت جلویی موتور باشد تا بتوان سربندی را انجام داد.
4. در این بخش و پس از جا زدن سیم‌پیچ‌ها، به مرحله نخ کشی، شیارزنی و لاک‌ریزی می‌پردازیم.
5. به منظور عایق‌کاری، لازم است سطح سیم‌پیچ‌ها در دو طرف موتور با یکدیگر مماس باشند. در صورتی که سطح کلاف‌ها یکدست نبود، یکدست را در طرف دیگر سیم‌پیچ قرار می‌دهیم و سطح نامساوی را با کمک چکش لاکی می‌کوبیم.
6. اکنون عایق‌ها را به اندازه مورد نیاز برش می‌زنیم و بین کلاف‌ها قرار می‌دهیم و در ادامه نخ‌بندی انجام می‌شود.
7. با در نظر داشتن محاسباتی که انجام داده‌ایم برای گام‌های سیم‌پیچ، سر سیم‌ها را جدا می‌کنیم و از تخته کلم موتور خارج می‌نماییم.
علائم و دلایل سوختگی سیم پیچی الکتروموتور
حال که با مراحل تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور آشنا شدید، بهتر است علائم و دلایل بروز این مشکل را نیز بدانید.
علائم سوختگی سیم پیچی الکتروموتور
برای بررسی الکتروموتور، در صورت مشاهده هر کدام از علائمی که در ادامه عنوان می‌کنیم، لازم است ابتدا تمام اتصالات برق دستگاه را قطع نمایید.
- بوی دود یا سوختگی
- صدای غیرعادی موتور در هنگام کار
- لرزش بیش از حد
- کاهش راندمان
دلایل سوختگی سیم پیچی الکتروموتور
به طور کلی، سوختگی سیم پیچی الکتروموتور به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در زیر به شرح تمامی آن‌ها می‌پردازیم.
- بارگذاری بیش از حد روی موتور
- عدم تهویه مناسب
- افزایش ولتاژ و نوسانات آن
- اتصال کوتاه
- معیوب‌بودن بلبرینگ‌ها
- عدم تعادل روتور
- آلودگی موتور
- حرارت یا رطوبت بیش از حد محیط
در این مقاله، تمامی مراحل تعویض سیم پیچی سوخته الکتروموتور را به طور جامع توضیح دادیم. همچنین به دلایل و علائم بروز این مشکل پرداخته‌ایم. امیدواریم با مطالعه آن، بهره کافی برده باشید.
