سبد خرید شما خالی است.
منبع انبساط چیست؟ آشنایی با انواع و نحوه عملکرد آن‌ها
منبع انبساط چیست و چرا باید قبل از خرید آن شناخت دقیقی داشته باشیم؟ زمانی که آب در سیستم‌های آبرسانی، گرمایشی یا پمپاژ تحت فشار یا دمای بالا قرار می‌گیرد، حجم آن تغییر می‌کند و اگر این تغییرات کنترل نشود، فشار غیرمنظم می‌تواند به پمپ، لوله‌ها، اتصالات و حتی تجهیزات ساختمان آسیب وارد کند.
به همین دلیل منبع انبساط به عنوان یک بخش حیاتی در کنار پمپ آب، موتورخانه و سیستم‌های گردش آب نصب می‌شود تا نوسانات حجم را جذب کرده، فشار را متعادل نگه دارد و عملکرد سیستم در طول زمان پایدار بماند. شناخت انواع منبع انبساط، تفاوت‌های ساختاری، محل نصب و جنس بدنه آن‌ها کمک می‌کند مناسب‌ترین گزینه را برای شرایط پروژه انتخاب کنید و از هزینه‌های اضافی تعمیرات و افت کارایی جلوگیری شود. در ادامه با عملکرد فنی منبع، نقش آن در سیستم پمپاژ و دسته‌بندی مدل‌های مختلف آشنا خواهید شد.
تعریف کلی از منبع انبساط
منبع انبساط یک مخزن تحت فشار است که برای کنترل تغییرات حجم آب و تثبیت فشار در سیستم‌های آبرسانی، گرمایشی و سرمایشی استفاده می‌شود. زمانی که دمای آب افزایش می‌یابد، حجم آن بیشتر شده و فشار مدار بالا می‌رود؛ اگر این افزایش فشار مدیریت نشود، به پمپ، لوله‌ها، اتصالات و تجهیزات آسیب وارد می‌شود. منبع انبساط با ایجاد فضای ذخیره‌سازی موقت، حجم اضافه آب را جذب می‌کند و مانع افزایش ناگهانی فشار می‌شود. در مدل‌های بسته، این عملکرد با جدا شدن آب و هوا توسط دیافراگم یا بالن انجام می‌گیرد و از تماس اکسیژن با مدار جلوگیری می‌کند؛ این امر احتمال خوردگی، رسوب‌گذاری و کاهش راندمان سیستم را به حداقل می‌رساند.
کار منبع انبساط در پمپ آب چیست؟
وظیفه اصلی منبع انبساط در سیستم پمپاژ، ثبات فشار و جلوگیری از روشن و خاموش شدن مداوم پمپ است. هنگام مصرف آب، پمپ برای تأمین فشار شروع به کار می‌کند؛ اما بدون منبع انبساط، فشار به سرعت افت می‌کند و پمپ بارها و بارها روشن می‌شود. این سیکل تکراری به الکتروموتور، شفت و سیستم کنترلی آسیب زده و عمر مفید دستگاه را کاهش می‌دهد.
منبع انبساط با جذب نوسانات حجمی و ذخیره مقدار مشخصی از آب، فشار را در بازه‌ای استاندارد نگه می‌دارد تا پمپ تنها در شرایط نیاز واقعی به مدار وارد شود. به زبان ساده، اگر بپرسیم منبع انبساط چیست در پمپ آب، پاسخ آن کاهش تنش کاری موتور، جلوگیری از ضربه‌های هیدرولیکی، حفظ سلامت شیرآلات و کاهش مصرف برق است. استفاده صحیح از منبع انبساط نه تنها از هزینه‌های تعمیرات جلوگیری می‌کند، بلکه راندمان کل مجموعه پمپاژ را نیز افزایش می‌دهد.
آشنایی با انواع منبع انبساط
منابع انبساط با توجه به ساختار عملکردی و جنس بدنه به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. یک منبع تحت فشار وظیفه دارد تغییرات حجم آب ناشی از دما و فشار را جذب کند تا از نوسان‌های شدید جلوگیری شده و سیستم عملکردی پایدار داشته باشد.
از نظر مکانیزم کاری، دو گروه منبع انبساط بسته و باز وجود دارند که هر یک برای شرایط نصب، فشار کاری و نوع سیستم کاربرد متفاوتی دارند. از نظر جنس بدنه نیز این تجهیزات در مدل‌های فلزی و پلاستیکی تولید می‌شوند؛ با این حال تجربه نشان داده است که منبع‌های فلزی بسته به دلیل مقاومت بالاتر، طول عمر بیشتر و سازگاری با الکتروپمپ‌ها و سیستم‌های تاسیساتی، در پروژه‌های خانگی، موتورخانه‌ها و آبرسانی پایدارتر عمل می‌کنند.
منبع انبساط بسته (تحت فشار)
منبع انبساط بسته که به آن منبع تحت فشار نیز گفته می‌شود، نسل جدیدتر این تجهیزات است و بیشتر در موتورخانه‌های مدرن، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی پیشرفته و انواع پمپ آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مخزن به صورت بسته طراحی می‌شود و درون آن یک تیوپ منبع انبساط یا دیافراگم تعبیه شده است که وظیفه اصلی آن جدا کردن فضای آب و گاز داخل مخزن است. این تیوپ‌ها معمولا از جنس لاستیک EPDM (اتیلن پروپیلن داین مونومر) هستند که دوام بالایی در برابر فشار، تغییرات و خوردگی دارند.
نحوه عملکرد این سیستم به این صورت است که با افزایش فشار در مدار، آب به سمت تیوپ رانده شده و گاز موجود در سمت دیگر فشرده می‌شود. این فشردگی، فشار اضافی را جذب می‌کند و مانع از آسیب به لوله‌ها و تجهیزات می‌شود. زمانی که فشار سیستم کاهش یابد، تیوپ دوباره آب را به مدار باز می‌گرداند تا تعادل فشار حفظ شود.
منبع انبساط باز
منبع انبساط باز ساده‌ترین و قدیمی‌ترین نوع این مخازن است که معمولا در سیستم‌های گرمایشی قدیمی یا پروژه‌هایی با فشار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع مخزن در بالاترین نقطه مدار لوله کشی نصب می‌شود تا امکان تخلیه آزاد فشار و حجم اضافی آب فراهم شود. نحوه عملکرد آن به این صورت است که با افزایش دما و فشار، آب اضافی به داخل مخزن منتقل شده و زمانی که دما و فشار کاهش می‌یابد، آب ذخیره شده به سیستم باز می‌گردد.
بیشتر بخوانید: آموزش طریقه نصب منبع انبساط باز در 9 مرحله
منبع انبساط فلزی
منابع انبساط فلزی به دلیل استحکام، مقاوم‌بودن در برابر فشار و تحمل شرایط کاری سنگین، برای پروژه‌های ساختمانی، موتورخانه‌ها و سیستم‌های پمپاژ بهترین انتخاب هستند. بدنه فولادی یا گالوانیزه با پوشش ضدخوردگی، در کنار ظرفیت‌های متنوع، امکان استفاده طولانی‌مدت را فراهم می‌کند. دوام بالا، سازگاری با فشار کاری بیشتر و قابلیت عملکرد پایدار در دماهای متغیر، مهم‌ترین مزیت این نوع منبع است.
منبع تحت فشار پلاستیکی
منبع انبساط پلی‌اتیلن (منبع انبساط پلاستیکی) از مواد پلیمری ساخته می‌شود و وزن سبک و مقاومت مناسب در برابر خوردگی دارد. این مدل بیشتر برای کاربردهای کم فشار، محیط‌های مرطوب یا فضاهایی که وزن سازه اهمیت دارد استفاده می‌شود. هرچند هزینه اولیه آن کمتر است، اما در برابر فشار کاری بالا، دماهای شدید و استفاده طولانی مدت نسبت به منابع فلزی عملکرد ضعیف‌تری دارد و برای سیستم‌های تاسیساتی بزرگ یا پمپاژ مستمر توصیه نمی‌شود.
